Kadın hakları günü ve istatistiklerle kadın
5 Aralık Dünya Kadın Hakları Günü. 2021 yılında Türkiye nüfusunun yüzde 49,9’unu kadınlar, yüzde 50,1’ini erkekler oluşturdu. Yönetici pozisyonundaki kadın oranı yüzde ise 19,3.
Kadın Hakları Günü olarak kutlanan 5 Aralık tarihinin, Olympe de Gouges’un 1791’deki yayımladığı Kadın ve Kadın Yurttaş Hakları Bildirgesi’ne dayanıyor. Türkiye’de ise Mustafa Kemal Atatürk tarafından 5 Aralık 1934 tarihinde “Kadınlara seçme ve seçilme hakkı” tanınmasıyla Türk kadınları için çok daha anlamlı bir gün haline geliyor.
TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre; 2021 yılında, kadın nüfus 42 milyon 252 bin 172 kişi, erkek nüfus 42 milyon 428 bin 101 kişi oldu. Diğer bir ifadeyle; toplam nüfusun yüzde 49,9’unu kadınlar, yüzde 50,1’ini ise erkekler oluşturdu. Kadınlar ile erkekler arasındaki bu oransal denge, kadınların daha uzun yaşaması nedeniyle, 60 ve daha yukarı yaş grubundan itibaren kadınların lehine değişti. Kadın nüfusun oranı, 60-74 yaş grubunda yüzde 52,3 iken 90 ve üzeri yaş grubunda yüzde 73,2 oldu.
En az bir eğitim düzeyin tamamlayanlar yüzde 87,7
Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı sonuçlarına göre; 2008-2020 yılları arasında, 25 ve daha yukarı yaşta olan ve en az bir eğitim düzeyini tamamlayanların toplam nüfus içindeki oranının yıllar itibarıyla arttığı görülüyor.
En az bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 ve daha yukarı yaştaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı, 2008 yılında yüzde 81,1 iken 2020 yılında yüzde 92,9 oldu. En az bir eğitim düzeyini tamamlayanların oranı cinsiyete göre incelendiğinde; 2008 yılında, kadınlarda yüzde 72,6, erkeklerde yüzde 89,8 olan bu oran, 2020 yılında sırasıyla yüzde 87,7 ve yüzde 98,1 oldu.
En az üniversite mezunu olan 25 ve daha yukarı yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2008 yılında yüzde 9,8 iken 2020 yılında yüzde 22,1 oldu. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde; 2008 yılında 25 ve daha yukarı yaşta olup en az üniversite mezunu olan kadınların oranı yüzde 7,6, erkeklerin oranı yüzde 12,1 iken bu oran 2020 yılında kadınlarda yüzde 19,9, erkeklerde ise yüzde 24,4 oldu.
İstihdam oranı erkeklerin yarısı
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; 2020 yılında, Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin oranı yüzde 42,8 olup bu oran kadınlarda yüzde 26,3, erkeklerde ise yüzde 59,8 oldu.
En yüksek istihdam oranı, 2020 yılında yüzde 50,9 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde gerçekleşti. En düşük istihdam oranı ise yüzde 26,0 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde oldu. En yüksek kadın istihdam oranı, yüzde 34,7 ile TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgesinde iken en yüksek erkek istihdam oranı, yüzde 67,9 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde gerçekleşti. En düşük istihdam oranı ise kadınlarda yüzde 12,6, erkeklerde yüzde 40,4 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde oldu.
İşgücüne katılım oranı
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; eğitim durumuna göre işgücüne katılım oranı incelendiğinde; 2020 yılında kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü.
Okuryazar olmayan kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 12,4, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 24,1, lise mezunu kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 29,9, mesleki veya teknik lise mezunu kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 37,0 iken yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 65,6 oldu.
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; yarı zamanlı çalışanların istihdam içindeki oranı 2020 yılında toplamda yüzde 12,4 olurken, kadınlarda bu oran yüzde 19,5, erkeklerde ise yüzde 9,3 oldu.
Annelerin istihdama katılımı
Hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki kadın istihdam oranı yüzde 25,2 oldu
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki bireylerin istihdam oranı, 2014 yılında yüzde 59,8 iken 2020 yılında yüzde 56,8 oldu. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde; 2020 yılında hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki kadınların istihdam oranının yüzde 25,2, erkeklerin istihdam oranının ise yüzde 85,5 olduğu görüldü.
Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre; 2021 yılında çalışanların yüzde 61,9’unun işe geliş gidiş için harcanan zamandan memnun olduğunu belirtirken kadın çalışanlarda bu oranın yüzde 63,5, erkek çalışanlarda ise yüzde 61,3 olduğu görüldü.
Kadın milletvekili oranı yüzde 17,4
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre; kadın büyükelçi oranı 2011 yılında yüzde 11,9 iken bu oran 2021 yılında yüzde 26,5 oldu. Erkek büyükelçi oranı ise 2011 yılında yüzde 88,1 iken 2021 yılında yüzde 73,5 oldu.
TBMM verilerine göre; 2021 yıl sonu itibarıyla 582 milletvekili içerisinde kadın milletvekili sayısının 101, erkek milletvekili sayısının ise 481 olduğu görüldü. Meclise giren kadın milletvekili oranı, 2007 yılında yüzde 9,1 iken bu oran 2021 yılında yüzde 17,4 oldu.
Yükseköğretim istatistiklerine göre; yükseköğretimde görevli profesörler içinde kadın profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken 2020-2021 öğretim yılında yüzde 32,4 oldu. Doçent kadrosunda görev yapan kadın oranı yüzde 40,1, öğretim görevlisi kadrosunda görev yapan kadın oranı ise yüzde 50,6 oldu.
Yönetici kadın oranı yüzde 19,3
2021 yılı verilerine göre, yönetici pozisyonundaki kadın oranı yüzde 19,3.
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre; şirketlerde üst düzey ve orta kademe yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2012 yılında yüzde 14,4 iken 2020 yılında yüzde 19,3 oldu.
Kadınlarda evlenme yaşı
Evlenme istatistiklerine göre; resmi olarak ilk evliliğini 2021 yılında yapmış olan kadınların ortalama evlenme yaşı 25,4 iken erkeklerin ortalama evlenme yaşı 28,1 oldu.
Ortalama ilk evlenme yaşının en yüksek olduğu il, kadınlarda 28,9 yaş, erkeklerde 31,6 yaş ile Tunceli oldu. Ortalama ilk evlenme yaşının en düşük olduğu iller ise kadınlarda 22,5 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,1 yaş ile Şanlıurfa oldu.
Yüzde 15,4 eşinden eğitimli
Kadınların yüzde 15,4’ünün eğitim seviyelerinin eşlerinden daha yüksek olduğu görüldü
ADNKS sonuçlarına göre; resmi evliliklerde eşler arasındaki eğitim farkı incelendiğinde, 2020 yılında kadınların yüzde 39,8’inin kendilerinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evli olduğu, eşlerinden daha yüksek eğitimli olan kadınların oranının ise yüzde 15,4 olduğu görüldü. Eğitim seviyeleri aynı olan eşlerin oranı yüzde 43,0, eğitim seviyeleri farkı bilinmeyen eşlerin oranı ise yüzde 1,7 oldu.
Evliliğin ilk 5 yılında boşanan kadınların yüzde 25,8′ inin 30-39 yaş grubunda olduğu görüldü
Boşanma istatistiklerine göre; evlilik süresine göre boşanmalar incelendiğinde, 2021 yılında gerçekleşen boşanmaların yüzde 33,6’sı evliliğin ilk 5 yılı, yüzde 20,9’u ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşti. Evliliğin ilk 5 yılında boşanan kadınların yüzde 25,8′ inin, erkeklerin ise yüzde 38,7’sinin 30-39 yaş grubunda olduğu görüldü.
Yüzde 77,5’i internet kullanıyor
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre; 2021 yılında 16-74 yaş grubundaki bireylerin İnternet kullanım oranı yüzde 82,6 oldu. Bu oran, kadınlarda yüzde 77,5 iken erkeklerde yüzde 87,7 oldu.
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre; internet üzerinden kişisel kullanım amacıyla mal veya hizmet siparişi veren ya da satın alan 16-74 yaş grubundaki bireylerin oranı, 2020 yılı Nisan ayı ile 2021 yılı Mart ayını kapsayan on iki aylık dönemde yüzde 44,3 oldu. Cinsiyete göre internet üzerinden mal veya hizmet siparişi verme ya da satın alma oranı, kadınlarda yüzde 40,3 iken erkeklerde yüzde 48,3 oldu.
Yüzde 35,5’i güvensiz hissetti
Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre; 2021 yılında yaşadıkları çevrede gece yalnız yürürken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı toplamda yüzde 25,0 iken bu oran kadınlarda yüzde 35,5, erkeklerde yüzde 14,2 oldu. Kadınların yüzde 48,1’i, erkeklerin ise yüzde 70,9’u yaşadıkları çevrede kendilerini güvende hissetti.
Evde yalnız otururken kendilerini güvensiz hissedenlerin oranı 2021 yılında toplamda yüzde 6,6, kadınlarda yüzde 9,1, erkeklerde yüzde 4,0 oldu. Kadınların yüzde 78,1’i, erkeklerin ise yüzde 87,3’ü evde yalnız otururken kendilerini güvende hissetti.
88 yıl önce
88 yıl önce, Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanındı. 5 Aralık 1934 tarihinde Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklik ile kadınların oy kullanabilmesi ve aday olabilmesi sağlandı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde yapılan bu devrim, kadınların toplumsal hayatta daha güçlü şekilde var olmasının ve Türk toplumunun çağdaşlaşması yolunda tarihi bir adım atılmasının da yolunu açtı. Öyle ki kadın hakları yolunda yapılan bu devrim, dünyaya emsal teşkil etti ve Fransa, İtalya, İsviçre, Yunanistan, Belçika, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkeler Türkiye Cumhuriyeti’nden yıllar sonra kadın vatandaşlarına bu hakkı tanıdı.
News
